Koronavisrüs salgını tüm dünyayı hem sağlık hem de ekonomik olarak etkilerken, şirketlerde önümüzdeki dönemlerde ne gibi yollar izleyecekleri konusunda çözüm yolları arıyor. Antalya’da yer alan YÖRSİAD ( Yörük Sanayici ve İş İnsanları Derneği ) haftalık toplantılarını sıklaştırırken, online ZOOM üzerinden üyeleri ile bir araya geldi. Bu hafta düzenlenen toplantının konuğu olan ABD Merkez Bankası FED Eski Araştırma Direktörü-Ekonomist Erkin Şahinöz, COVID-19 Sonrası Ekonomide gerçekleşmesi olası durumları YÖRSİAD Üyeleri ile paylaştı.
Çok zorlu bir süreçten geçiyoruz!
YÖRSİAD Başkanı M.Aykut Ege moderatörlüğünde gerçekleşen ve yaklaşık 60’a yakın üyenin katıldığı online toplantı öncesi bir konuşma yapan Başkan Ege, konuk Erkin Şahinöz’e çok teşekkür ederek “Sayın Erkin Şahinöz’e değerli katkıları için teşekkür ediyorum. Çok zorlu bir süreçten geçiyoruz. Kriz dönemindeyiz. Bu dönemde hepimizin morale ihtiyacı var. Bardağın dolu kısmını görelim. Ama gerçek durumları da analiz edebilmemiz gerekiyor ki, bundan sonraki ilerleyişimizde hepimiz hem ticari hayatımızda hem ülkemizin ve dünyanın gidişini anlayabilmek için doğru analiz etmek lazım” dedi.
ABD Merkez Bankası FED Eski Araştırma Direktörü-Ekonomist Erkin Şahinöz özetle şu görüşlere bulundu:
2008-2009 krizinde kimse evde oturmuyordu. Ama şimdi evde oturuyoruz!
“Bir kriz beklentisinin olduğunu görüyordum ancak bunun 2021’de patlayacağını düşünüyordum. Bu bir siyah kuğu hadisesi. Kaos teorisi şunu söyler. Bir olayı gerçekleşme ihtimali düşükse gerçekleştiği zamanki etki dramatik olur. Bu krizi 2008 ve 2009 krizi ile kıyaslayamayız. O zaman kapitalizm batmıştı. 2008-2009 krizinde kimse evde oturmuyordu. Ama şimdi evde oturuyoruz”
Kriz dışında takip etmeniz önemli göstergeler var!
“Kriz zamanı takip edilmesi göstergeler var. Kriz dışında takip etmeniz gereken sizin gibi eli taşın altında olan yüreği bu ülke için çarpan insanlar için önemli göstergeler var. Bunların bir kısmı bu süreçte şirketlerimizi tasarrufumuzu psikolojimizi nasıl yardımcı olmamız gerektiği konusunda bize yardımcı olacak. Biz bu ışıklara tutunarak yürüyoruz. Bu zamanlarda her veriye bakılmaz ama bir tane veri var ki ona mutlaka bakmalıyız. Haftalık işsizlik verileri diye bir veri var Amerika’da. Her hafta Perşembe gelir. Bugünde geldi. Neyi gösteriyor bu veri biliyor musunuz? Bu veri Amerika’da o hafta işsiz kalmış olanlar hemen giderler ilgili yerlere iş başvurusu yaparlar ve iş kura giderler. Devletten para istiyorum der. Ve devlette veriyor parayı. Başvuranların sayısı bir artmış olur. Amerika’da işler tıkırında giderken yani Amerika % 2 büyürken her hafta 200 bin kişi başvuru olur. Kriz zamanlarında 2008-2009 zamanlarında yüzyılın en büyük finansal krizi dediğimiz dönemde başvuru sayısı 800 bine çıkmıştı. O dönem böyle bir şey görmedik diyorduk. Şimdi 5 haftada bize veri ne verdi biliyor musunuz? Beş hafta önce 3.3 milyon, sonra 6.8 milyon ve beş haftada 25.3 milyon insan Amerika’da işsiz kaldı. 5.8 Milyon zaten vardı. Toplam 31 Milyon işsiz oldu Amerika’da. Akıllara ziyan bir durum”
İşverenlerimizi bu konuda taktir ediyorum!
“Bizde bu kadar kısa bir südre ciddi bir işsizlik olmadı. İşverenlerimizi bu konuda taktir ediyorum. Çok basit bir hesap yapayım. Mart 15 ile 30 Nisan arasında hayatın durduğunu varsayarak, benim sahada çalıştığım birçok irili ufaklı firmaya bakacak olursak ortalama %60-65 arasında bir ciro kaybı var. İhracat, tedarik sektörü çöktü. İç piyasaya satış yok. Finansmana erişim yok. Herkes bir birine ödemede sıkıntı çıkarıyor. Alacak tahsilatı yok. Her gün bir KOBİ devriliyor. Bu işin en önemli yönetimi nakit yönetimi ve psikolojik yönetim. Benim varsayımım, Haziran ayının ilk haftası ile beraber % 60-65 aktivite geri gelir. Ürkek ceylan modunda yaşamaya devam ederiz. İhtiyaçlar hiyerarşisi vardır Maslov’un. Şu anda O’nun tabanında yaşıyoruz şu anda. Sadece Gıda zaruri ihtiyaçlar. Bir kat yukarı çıkarız belki. Sonra önümüze enkaz gelir. Çünkü şu anda bina çöktü. Altında yaşayan bir sürü yaşayanlar ve çok sayıda ceset var”
Genel Müdürlükler neon ışıkları ile pırıl pırıl ama içine bakıyorsunuz ciğer yok!
“Petrolün geçen mayıs kontratında -40 dolara inmesi ile birçok petrol fonu da battı. O kadar çok batık var ki şu an sistemde şu bakıyorsunuz şu anda Genel Müdürlükler neon ışıkları ile pırıl pırıl ama içine bakıyorsunuz ciğer yok. Böbreğinin yarısı gitmiş .Bütün Amerika ve Londra bu durumda”
Batık şoku ve arkasından kredi şoku!
“Bugün her şeyden çok daha önemli ve çok kritik. Siz işadamları bu ülkenin üretimini yapan değerini artıran şirketlersiniz, insanlarsınız. Krizin hangi aşamasındayız, derseniz? . Bu kriz malum Çin’de başladı Whuan’da. Yerel arz şoku dediler. Sonra virüs yayıldı. Küresel arz şokuna dönüştü. Üretim tamamen durdu. Sonra evde kal dediler. Eyvah! Sadece gıda tüketir olduk. Küresel talep şoku yaşandı. Sonra finansal piyasalar devrildi ve finansal şok. Şimdi geldik bir sonraki aşamaya. O bir sonraki aşamanın adı da Batık şoku ve arkasından kredi şoku”
