Adolescence dizisi: Manosphere forumlar bu görünürlüğe nasıl ulaştı?

13 yaşındaki bir çocuğu, sınıf arkadaşı kızı öldürmeye iten şey nedir? Netflix yapımı “Adolescence” bu çok rahatsız edici soruyu gündeme getirmesiyle de ses getirdi.

Bu sorunun cevaplardan biri “manosphere” oluşumlarda yatıyor gibi görünüyor.

İlk olarak 2009’da ortaya atılan bir tanım olan “manosphere”, internetteki sohbet odalarında bir araya gelen erkeklerin aralarında kurduğu ağı ifade etmek için kullanılıyor.

Erkek (man) – Sphere (alan) kelimelerinden türetildi.

Bu grupların üyeleri, aşırı kadın düşmanı fikirlere kadar uzanan geniş bir spektrum içinde bir araya geliyor.

Önceleri, bu tür konuşmalar, internetin karanlık dehlizlerine ait bir olguyken, bugün sosyal medya algoritmaları sayesinde kitlelere erişiyor.

Kendisini kadın düşmanı olarak tanımlayan Andrew Tate gibi isimler sosyal medya algoritmalarıyla dünyaca ünlü hale gelebildi.

Uzmanlar, Tate gibi internet ünlülerinin ile grupların, sosyo-ekonomik zorlukların yarattığı toplumsal çözülmeyi ve boşluğu istismar ettiğini düşünüyor.

Adolescence’in (Ergenlik) yazarı Jack Thorne, diziyi hayata geçirmek için araştırma yaparken bu konuşmaların yapıldığı sohbet odalarında zaman geçirdi.

BBC’ye konuşan Thorne, neden ilgi çekici geldiğini incelerken, bu tür fikirlerin her yerde olduğunu fark ettiğini anlatıyor.

Feminizme karşı tepki

1970’lerde, eşitlik ve ayrımcılık konularını merkezine alan ikinci feminizm dalgası sırasında, Amerikalı aktivist Warren Farrell, Erkek Kurtuluş Hareketi içinde önemli bir ses haline geldi.

Farrel, cinsiyet rollerinin ve ataerkilliğin, erkeklere de zarar verdiğini savunuyordu.

Manosphere olgusu üzerine çalışan profesör Debbie Ging, feministlerin, kadınlara yönelik erkek şiddeti salgınına karşı seslerini yükseltmeleri sonrası iki hareketin karşı karşıya geldiğini söylüyor.

Farrell bu süreçte, feministlerin cinsiyet eşitliğinden çok güçle ilgilendiğine inanmaya başladı.

Yıllar içinde giderek artan sayıda erkek bu görüşü benimsedi.

Erkek Kurtuluş Hareketi, daha sonra dağılsa da Farrel görüşleri ile varolmayı sürdürdü.

Erkeklerin ezildiğini, aile içi şiddetin iki yönlü bir sorun olduğunu ve eşitsiz ücretten kadınların sorumlu olduğunu iddia eden kitaplar yazdı.

Bu fikirlerin internetin ilk dönemlerinde ifade edildiğini söyleyen Profesör Ging, günümüz erkek hakları aktivistlerinin çoğunun bu dönemi bir mihenk taşı olarak gördüğüne işaret ediyor.

1990’lar forumları

İnternet 1990’larda yayılmaya başladığında, erkek hakları aktivistleri bu yeni ortamı forumlar ve sohbet odaları oluşturmak için kullandılar.

Bu grupların hepsi ilk başta zararlı değildi.

Incel kavramını ilk kez kullanan da aslında eşcinsel bir kadındı.

Kanada’nın Toronto kentinde yaşayan bu kadın, 1997 yılında henüz 20’li yaşlarındayken, kendisi gibi toplumda önyargılarla karşılanan yalnız insanları bir araya getirecek çevrimiçi bir topluluk kurdu.

2018 yılında BBC’ye verdiği demeçte, Involuntary Celibacy Project (İstemsiz Bekarlık Projesi) adını verdiği bu topluluğu, kadın ve erkeklerin sorunlarını konuştuğu “arkadaşça bir yer” olarak tanımlıyordu.

Her cinsel yönelimden kişi için açılan bu sohbet odası büyüdükçe, yönetimi zorlaştı.

Konuşmalar cinsiyetçiliğe kaymaya başladı ve incel terimi kullanılarak yeni topluluklar kuruldu.

İlişki sorunlarını tartışmak için kurulan sohbet odalarından, yalnızlıklarından kadınları sorumlu tutan erkeklerin bir araya geldiği forumlar doğdu.

Spektrumun diğer ucundaysa, erkeklerin kadınları tavlama stratejilerini tartıştıkları, “Alfalar” adı verilen sohbet gruplar vardı.

Siber suç uzmanı ve Manosphere tarihi hakkında bir kitabı olan Dr. Lisa Sugiura, incel forumlarına benzer şekilde, bu grupların da kısa sürede kadın düşmanı fikirlerle dolup taştığını söylüyor.

BBC’ye konuşan Sugiura, “Kadınları elde etmek için ipuçları ve taktikleri paylaşıyorlardı. Ama aslında, kadınların hiçbir inisiyatifi olmadığını, hayır deme haklarının olmadığını düşünüyorlardı” diyor.

İnceller görünür oluyor

Manosphere sosyal medya ile birlikte büyük görünürlük kazandı.

İnceller Facebook, YouTube ve Reddit üzerinden bir araya geldiler ve daha geniş kitlelere ulaştılar. Kitlelerin büyütülmesi için gruplar birbirlerinden ideoloji ödünç almaya da başladı.

Bu ortamlarda en fazla dile getirilen görüş, erkeklere flört şansı tanınmadığına ilişkin inançtı.

Adolescence’te de yer alan “80/20 kuralı”, kadınların yüzde 80’inin erkeklerin yüzde 20’sine ilgi duyduğunu iddia ediyor.

Bu iddia yanlış yorumlanmış bir ankete dayanıyor.

Bu görüşü kabul eden erkekler içinse, ilk Matrix filmine göndermeyle, “kırmızı hapı yuttu” deniliyor.

1999 yapımı filmde ana karakterin seçtiği hapı almasıyla gerçek dünyayla ilgili gerçekleri görmesi mümkün hale geliyordu.

Profesör Ging, bu sohbet ortamlarında, feminizme karşı yeni bir siyasi aktivizm biçiminin yaratıldığına işaret ediyor.

2014 yılında, manosphere toplulukları, bilgisayar oyuncusu kadınlara yönelik bir nefret kampanyası başlattı. Bu kampanyada ifşa ve tehdit de kullanıldı.

Aynı yıl bazı manosphere topluluk üyeleri, dijital şiddeti gerçek dünyaya taşıdı.

California’nın Isla Vista kentinde, kendisini bir incel olarak tanımlayan 22 yaşındaki Elliot Rodger, tekliflerini reddeden kadınları “cezalandırmak” amacıyla altı kişiyi öldürdü ve 14 kişiyi yaraladı.

Bu olay, manosphere topluluklarla ilişkili bir dizi saldırının ilkiydi.

BBC’ye konuşan Doktor Sugiura, aşırılıkçı bazı sohbet odalarının üyelerinin bu tür ses getiren saldırılarla cesaretlendiğini ve hatta kadın cinayetlerini “kutladıklarını” söylüyor.

Her ne kadar isimleri yeni yeni duyulmaya başlasa da, bu sırada halen internetin dehlizlerindeydiler.

İlgi çekici aşırı fikirler

Kısa videoları öne çıkaran algoritmalara sahip sosyal medya uygulamaları, kadın düşmanı olduğunu söyleyen Andrew Tate gibi isimlerin manosphere eksenli düşüncelerin yayılmasına ister istemez aracı oldu.

Tate İngiltere’de cinsel tacizle suçlanıyor.

Manosphere eksenli fikirleri yayarak takipçi bulan internet ünlüleri, oluşturdukları topluluklara kişisel gelişim, fitness ve finans tavsiyeleri de vermeye başladı.

Hatta online üyelikli kurslar satarak karmaşık sorunlara basit çözümler sunmaya da başladılar.

Dr. Sugiura, bu tür internet ünlülerinin, aşırılıkçı mesajları daha hoş hale getirmenin yolunu bu şekilde bulduğunu savunuyor:

“Manosphere sadece kadın düşmanlığı ve nefretle sınırlanmıyor. Öyle bir sunuluyor ki, kişisel gelişim ve kendini düzeltmekle ilgiliymiş pazarlanıyor”

Sugiura’ya göre “erkeksi” olma baskısı hisseden genç erkekler için bu tür gruplar, yalnızlıkları ve kaygıları hakkında konuşabildikleri için de anlam kazanıyor.

Adolescence’in yazarı Jack Thorne, bu tür internet ünlülerinin ekosistemin bir parçası olduğunu söylüyor ve ekliyor:

“Olan bitenin farkında olmayan ebeveynler, ihtiyaçlara yetersiz kalan okul sistemi ve maruz kalınan düşünceler bu sorunun parçası.

“Sıradan hayatlar yaşayan sıradan ailelerin başına nelerin gelebildiğini bilmek gerçekten endişe verici”