Uzmanlar yeni tip corona virüs pandemisinden korunmak için evde kalmak kadar zamanında ve yeterli uyumanın da önemli olduğunu belirtiyor. ABD’deki Cleveland Clinic’te yapılan ve PLOS Biology isimli dergide yayınlanan bir araştırma uyku sorunu yaşayan insanların kullandığı melatoninin Covid-19’un bulaşmasını engellediğini ortaya çıkardı. Peki melotonin hormonu nedir, ne işe yarar ve eksikliğinde neler yaşanır?
Türk Uyku Tıbbı Derneği (TUTD) Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Zeynep Zeren Uçar, yeni tip corona virüs (Covid-19) pandemisinden korunmak için evde kalmak kadar zamanında ve yeterli uyumanın da önemli olduğunu belirterek, “Gece uyuduğumuz zaman beynimiz melatonin hormonu salgılıyor. Bu hormon özellikle virüsleri öldüren bağışıklık hücrelerinin yenilenmesinde çok önemli bir yere sahip” dedi.
Öte yandan ABD’deki Cleveland Clinic’te görevli bilim insanları genelde uyku sorunu yaşayanların kullandığı melatonin hapının corona virüsünü engellediğini öne sürdü. Bilim insanları bu hormonun hastalığı yaklaşık yüzde 30 oranında azalttığını söyledi.
Melatonin hapının erişilebilir ve ucuz olması sebebiyle bu keşfin çok büyük bir önemi olduğunu açıklayan ve araştırmayı yürüten Cleveland Clinic’in Genom Bilimi Enstitüsü’nde görevli bilim insanı Feixiong Cheng, “Bu sonuçlar çok önemli fakat insanlar henüz doktorlarına danışmadan bu takviyeyi alıp kullanmamalı. Daha geniş çaplı araştırmalar ve kontrollü deneyler bu ilacın etkisini ortaya koyacaktır. Fakat biz bu araştırmada melatoninin araştırılmaya değer olduğunu keşfettik” dedi.
MELATONİN HORMONU NEDİR?
Melatonin, insan vücudunda doğal olarak bulunan ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormondur. Uyku hormonu olarak da bilinir. Karanlıkta salınımı artar ve uykuya dalmayı sağlar. Az salgılandığında insomnia gibi uykusuzluk sorunlarına yol açar. Beynin hemen altında bulunan pineal bez ya da diğer adıyla epifiz bezi tarafından salınır.
Melatonin, uyku-uyanma zamanlamasının yanı sıra, kan basıncının düzenlenmesi ve mevsimsel üreme dürtüleri gibi sirkadiyen ritim, yani günlük döngü ile değişen faktörleri senkronize etmede önemli rol oynar.
MELATONİN HORMONU ÖZELLİKLERİ
Işığa duyarlı olan melatonin, ancak karanlık alanlarda verimli bir şekilde salgılanır. Bununla birlikte ışığın az olduğu alanlarda da salgılanmasına rağmen, salgılanan hormon miktarı azalır. Bu nedenle yeterli miktarda melatonin için karanlığa ihtiyaç duyulur.
Melatonin hormonu ne zaman salınır sorunun cevabı bazı durumlarda değişiklik gösterse de, genellikle insan vücudu 23.00 ile 05.00 saatleri arasında yoğun bir şekilde melatonin salgılar. Bu nedenle bu saatler arasında karanlık ortamda gerçekleştirilen uyku, salgılanan melatonini maksimum seviyeye çıkarır. Normal şartlarda bu saatlerde yaklaşık 30 mg melatonin sentezlenir. Bu miktar yaz ile kış aylarında farklılık gösterir, çünkü güneşli günlerde melatonin daha az salgılanır.
MELATONİN HORMONU NE İŞE YARAR?
● Vücudun biyoritmini düzenler.
● Vücutta bir antioksidan olarak işlev görür
● Enfeksiyona iyi gelir.
● Enflamasyon hastalığına karşı koruyucudur.
● Bağışıklık sistemini güçlendirir.
● Kansere karşı koruyucudur.
● Uykunun kalitesini en üst seviyeye çıkarır.
● Hücrelerin yenilenmesini sağlar.
MELATONİN HORMONU EKSİKLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?
● Uyku bozuklukları ortaya çıkar.
● Kronik yorgunluğa neden olduğu için sürekli halsizlik hissi oluşur.
● Çarpıntı ortaya çıkar.
● Cinsel isteksizlik ve cinsel işlev bozuklukları gibi rahatsızlıklar söz konusu olur.
● Depresyon ve kaygı benzeri psikolojik sorunlar ortaya çıkar
Gece vardiyasında çalışan veya sabahlamayı seven kişilerde daha çok ortaya çıkan bu durum, pek çok hastalığı ve erken yaşlanma gibi sorunları da beraberinde getirir.
MELATONİN HORMONUNU ARTIRMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
● 23.00 ile 05.00 saatleri arasında uyumaya özen gösterilmelidir.
● Uyku için tamamen karanlık bir ortam sağlanmalıdır.
● Yatak odasında televizyon, bilgisayar ve cep telefonu gibi elektromanyetik dalga yayan cihazlar olmamalıdır.
● Sigaradan uzak durulmalıdır.
● Alkol kullanımı azaltılmalıdır.
● Kafein tüketimi asgari düzeye indirilmelidir.
MELATONİN HORMONU HAPI KULLANILMALI MI?
Gece çalışmak zorunda kalan kişiler için ideal olan bazı melatonin hormonu hapı ve sentetik melatonin şişesi bulunur. İlaç endüstrisinin özellikle üzerine yoğunlaştığı bu hormonun doğal yollardan alınması en güzeli olsa da, zaruri durumlarda medikal destek alınması, birçok problemin ortadan kalkmasına yardımcı olur.
MELATONİN HORMONU HAPI NE ZAMAN İÇİLMELİ?
Uykusuzluk sorununun çözümünde yatmadan 1-2 saat evvel (akşam 21:00-23:00) arası 1-3 mg melatonin alınabilir. Düşük dozlardan 0,5-1 mg başlanıp dozların yavaş yavaş arttırılması, yaşlılarda çok düşük dozların kullanılması önerilir.
MELATONİN HORMONU HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
Bu hormonun doğrudan besinler yoluyla alınmadığı bilinmelidir. Bununla birlikte bazı besinlerin tüketilmesi ile melatonin sentezi desteklenir. Bu da hormonun salınım miktarını artırır. Bu besinler ise şu şekilde sıralanabilir:
● Kırmızı et ve balık gibi et ürünleri
● Muz, çilek, elma, portakal, böğürtlen, kızılcık gibi meyveler
● Fıstık, ceviz, antep fıstığı, badem, kestane gibi çerezler
● Patlıcan, ıspanak, brokoli, bezelye, domates, mantar, patates, salatalık gibi sebzeler
● Kuru fasulye, nohut, susam, keten tohumu gibi tahıllar
